Wednesday, November 23, 2005
ΥΠΕΡΤΑΣH- Μύθοι και πραγματικότητα
ΥΠΕΡΤΑΣH- Μύθοι και πραγματικότητα
Αρτηριακή υπέρταση είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης ( της πίεσης του αίματος που κυκλοφορεί στις αρτηρίες) σε επίπεδα που μακροχρονίως συνεπάγονται αύξηση του κινδύνου νόσησης και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα( όπως είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η στηθάγχη ή το έμφραγμα). Όσο υψηλότερη είναι η συστολική ( μέγιστη, μεγάλη) και η διαστολική (ελάχιστη, μικρή) πίεση, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος. Ωστόσο τα όρια της της αρτηριακής πίεσης που διακρίνουν τα φυσιολογικά από τα υπερτασικά άτομα είναι εκείνα κάτω από τα οποία η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης με θεραπευτική παρέμβαση εξουδετερώνει τον κίνδυνο σε επίπεδο πληθυσμού. Υπέρταση θεωρείται η σταθερή αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης σε 140 mmHg (χιλιοστά στήλης Υδραργύρου) ή περισσότερο και /ή της διαστολικής πίεσης σε 90 mmHg ή περισσότερο. «Σταθερή αύξηση» σημαίνει την επανειλημμένη διαπίστωση αυξημένων τιμών σε συνθήκες ηρεμίας. Οι τιμές αυτές ισχύουν για όλες τις ηλικίες μετά την ενηλικίωση. Στις αναπτυγμένες χώρες το ή περίπου των ενηλίκων παρουσιάζει αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης. Επειδή η αρτηριακή πίεση αυξάνει με την ηλικία, η υπέρταση είναι συχνότερη στους ηλικιωμένους. Πριν από την εμμηνόπαυση η υπέρταση είναι σπανιότερη στις γυναίκες από όσο στους άνδρες, αλλά μετά από αυτή γίνεται εξίσου συχνή.
1ος Μύθος. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την υπέρταση είναι ο κίνδυνος να πάθει ο άρρωστος εγκεφαλική αιμορραγία από απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Πραγματικότητα. Ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μικρός. Η υπέρταση δρα μακροχρονίως βλάπτοντας το τοίχωμα των αρτηριών. Τις πιο πολλές φορές , το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν προκαλείται από αιμορραγία, αλλά από απόφραξη εγκεφαλικής αρτηρίας, δηλαδή από τον ίδιο μηχανισμό με τον οποίο προκαλείται το έμφραγμα. Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος άμεσης πρόκλησης αγγειακού εγκεφαλικού είναι πολύ μεγαλύτερος, όταν ελαττώνεται απότομα η αρτηριακή πίεση σε ένα υπερτασικό άτομο.
2ος Μύθος. Επικίνδυνη είναι ιη αύξηση της διαστολικής-μικρής κυρίως και όχι τόσο της συστολικής πίεσης.
Πραγματικότητα. Από πολλές μελέτες έχει αποδειχτεί ότι η αύξηση της συστολικής-μεγάλης πίεσης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για νόσο της καρδιάς και των αγγείων εξίσου σημαντικό, αν όχι σημαντικότερο με την αύξηση της διαστολικής-μικρής, πίεσης.
3ος Μύθος. Σε έναν α υπερτασικό που καπνίζει, η ρύθμιση της αρτηριακής του πίεσης αρκεί γιά να τον προφυλάξει από νοσήματα καρδιάς και αγγείων.
Πραγματικότητα. Αν και οι καπνιστές δεν έχουν υψηλότερες τιμές αρτηριακής πίεσης απ’όσο οι μη καπνιστές, το ίδιο το κάπνισμα αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Σε όσους συνεχίζουν να καπνίζουν, η προστασία που εξασφαλίζει η ρύθμιση της πίεσης με φάρμακα είναι μειωμένη.
4ος Μύθος. Η υπέρταση προκαλεί ρινορραγία που αποτελεί, άλλωστε μηχανισμό προστασίας από την υπέρταση ( ανοίγει η μύτη για να φύγει το περισσευούμενο αίμα). Σ’αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται επείγουσα αντιμετώπιση της υπέρτασης.
Πραγματικότητα. Σε σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων η ρινορραγία προέρχεται από κάποια φλέβα. Δεν έχει ,επομένως σχέση με την πίεση μέσα στις αρτηρίες, αλλά οφείλεται σε τοπικούς λόγους. Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης είναι το αποτέλεσμα της ανησυχίας που προκαλεί στον άρρωστο η ρινορραγία και όχι το αίτιο της τελευταίας. Η μόνη περίπτωση που δικαιολογεί επείγουσα αντιμετώπιση της αρτηριακής πίεσης είναι η πολύ σπάνια αιμορραγία από αρτηρία ( το αίμα τινάζεται σαν πίδακας κατά ώσεις).
5ος Μύθος. Σε ελαφρές περιπτώσεις υπέρτασης αρκεί η χορήγηση ορισμένων αντιυπερτασικών φαρμάκων (πχ διουρητικών) δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα.
Πραγματικότητα. Ένα άτομο είναι υπερτασικό ή δεν είναι. Αν είναι υπερτασικό, πρέπει να παίρνει ένα φάρμακο τόσο συχνά όσο χρειάζεται, για να εξασφαλίζει καθημερινή δράση σε 24ωρη βάση, άρα τουλάχιστον μια φορά την ημέρα. Αν δεν είναι υπερτασικό τότε δεν χρειάζεται να παίρνει καθόλου αντιυπερτασικά φάρμακα.
6ος Μύθος. Η φαρμακευτική θεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται αμέσως μετά τη διαπίστωση της υπέρτασης, γιά να προλαμβάνονται οι κίνδυνοι που συνεπάγεται η αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Πραγματικότητα. Η πρόκληση βλάβης από την υπέρταση είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Όχι σπάνια, άτομα με τιμές διαστολικής-μικρής πίεσης 90-95 mmHg ή τιμές συστολικής- μεγάλης 140-150 mmHg παρουσιάζουν υποχώρηση των τιμών της αρτηριακής τους πίεσης σε κανονικά επίπεδα χωρίς φαρμακευτική θεραπεία. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει λόγος να σπεύδει κανείς να τους χορηγήσει φάρμακα, πριν βεβαιωθεί ότι η αύξηση είναι μόνιμη και όχι παροδική.
7ος Μύθος. Η απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε υψηλά επίπεδα (πχ 200/110 mmHg) είναι υπερτασική κρίση και πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως.
Πραγματικότητα. Αυτή καθεαυτή η τιμή της αρτηριακής πίεσης ή η ταχύτητα ανόδου της δεν αποτελούν κριτήρια για να χαρακτηριστεί μια κατάσταση επείγουσα. Τέτοιες αυξήσεις μπορούν να συμβούν και σε φυσιολογικά άτομα κάτω από συνθήκες στρες. Σημασία έχει η μακροχρόνια και όχι η περιστασιακή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Ο όρος « υπερτασική κρίση» πρέπει να αποφεύγεται γιατί δημιουργεί σύγχυση.
8ος Μύθος. Το σκόρδο κάνει καλό στη πίεση.
Πραγματικότητα. Το σκόρδο μπορεί να προκαλέσει μικρή ελάττωση της αρτηριακής πίεσης όταν χορηγείται σε μεγάλες ποσότητες (πχ 10-25 σκελίδες νωπού σκόρδου την ημέρα). Τα σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι εκχυλίσματα ή αποστάγματα νωπού σκόρδου, που δεν έχουν όμως σταθερή περιεκτικότητα σταθερή περιεκτικότητα στη δραστική ουσία του σκόρδου και επομένως είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν σταθερή δόση. Επιπλέον, ακόμα και τα «χάπια» σκόρδου προκαλούν δυσοσμία του στόματος.
9ος Μύθος. Ο υπερτασικός είναι σε θέση να καταλαβαίνει πότε ανεβαίνει η πίεσή του με βάση τα συμπτώματα που του προκαλεί.
Πραγματικότητα. Με εξαίρεση τη πολύ σπάνια εγκεφαλοπάθεια, δεν έχει αποδειχτεί συσχέτιση του ύψους της πίεσης με την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως είναι ο πονοκέφαλος ή η ζάλη. Η λανθασμένη αντίληψη ότι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης γίνεται υποκειμενικά αισθητή, οδηγεί σε περιστασιακή λήψη φαρμάκων μόνο όταν υπάρχουν συμπτώματα, ενώ το σωστό είναι να εφαρμόζεται σταθερή θεραπεία όταν διαπιστώνονται αυξημένες τιμές πίεσης σε μετρήσεις ανεξάρτητες από τη παρουσία συμπτωμάτων.
10ος Μύθος. Στους ηλικιωμένους υπερτασικούς η πίεση δεν πρέπει να ελαττώνεται επειδή τα διάφορα όργανα, όπως ο εγκέφαλος και οι νεφροί έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με αυτή τη πίεση.
Πραγματικότητα. Η σταδιακή μείωση της αρτηριακής πίεσης όταν είναι αυξημένη, έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του κινδύνου νόσησης και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα στους ηλικιωμένους, όπως ακριβώς και στους νέους. Η προστασία μάλιστα στους ηλικιωμένους είναι ακόμα μεγαλύτερη.
11ος Μύθος. Υπάρχει μια μορφή αύξησης της πίεσης, η καλούμενη «νευροπίεση», που είναι λιγότερο επικίνδυνη από τη πραγματική υπέρταση και που ούτως ή άλλως δεν μπορεί να την ελέγξει κανείς επειδή εξαρτάται από ανεξέλεγκτες εξωτερικές επιδράσεις, όπως συγκίνηση, φόβο, οργή, θυμό, κλπ.
Πραγματικότητα. Η συγκινησιακή επίδραση στην αρτηριακή πίεση ισχύει για όλα τα άτομα, υπερτασικά και μη, (σ’ένα φυσιολογικό άτομο που οδηγεί και πατάει φρένο για να μη σκοτώσει ένα πεζό, η πίεση μπορεί να φθάσει στα 220), αλλά ο κίνδυνος από την υπέρταση εξαρτάται αποκλειστικά από το ύψος της πίεσης σε συνθήκες ηρεμίας. Αθώα υπέρταση του τύπου της «νευροπίεσης», δεν υπάρχει.
12ος Μύθος. Τα πορτοκάλια αυξάνουν την πίεση.
Πραγματικότητα. Αντιθέτως υπάρχουν ενδείξεις για το ότι οι πλούσιες σε Κάλιο τροφές, όπως τα πορτοκάλια, προστατεύουν από την υπέρταση και εν πάσει περιπτώσει οι υπερτασικοί που παίρνουν διουρητικά πρέπει να παίρνουν τροφές πλούσιες
Δημοσίευση του κέντρου υπέρτασης της Γ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών-Νοσοκομείο Σωτηρία
Αρτηριακή υπέρταση είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης ( της πίεσης του αίματος που κυκλοφορεί στις αρτηρίες) σε επίπεδα που μακροχρονίως συνεπάγονται αύξηση του κινδύνου νόσησης και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα( όπως είναι το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και η στηθάγχη ή το έμφραγμα). Όσο υψηλότερη είναι η συστολική ( μέγιστη, μεγάλη) και η διαστολική (ελάχιστη, μικρή) πίεση, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος. Ωστόσο τα όρια της της αρτηριακής πίεσης που διακρίνουν τα φυσιολογικά από τα υπερτασικά άτομα είναι εκείνα κάτω από τα οποία η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης με θεραπευτική παρέμβαση εξουδετερώνει τον κίνδυνο σε επίπεδο πληθυσμού. Υπέρταση θεωρείται η σταθερή αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης σε 140 mmHg (χιλιοστά στήλης Υδραργύρου) ή περισσότερο και /ή της διαστολικής πίεσης σε 90 mmHg ή περισσότερο. «Σταθερή αύξηση» σημαίνει την επανειλημμένη διαπίστωση αυξημένων τιμών σε συνθήκες ηρεμίας. Οι τιμές αυτές ισχύουν για όλες τις ηλικίες μετά την ενηλικίωση. Στις αναπτυγμένες χώρες το ή περίπου των ενηλίκων παρουσιάζει αυξημένες τιμές αρτηριακής πίεσης. Επειδή η αρτηριακή πίεση αυξάνει με την ηλικία, η υπέρταση είναι συχνότερη στους ηλικιωμένους. Πριν από την εμμηνόπαυση η υπέρταση είναι σπανιότερη στις γυναίκες από όσο στους άνδρες, αλλά μετά από αυτή γίνεται εξίσου συχνή.
1ος Μύθος. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την υπέρταση είναι ο κίνδυνος να πάθει ο άρρωστος εγκεφαλική αιμορραγία από απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Πραγματικότητα. Ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ μικρός. Η υπέρταση δρα μακροχρονίως βλάπτοντας το τοίχωμα των αρτηριών. Τις πιο πολλές φορές , το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν προκαλείται από αιμορραγία, αλλά από απόφραξη εγκεφαλικής αρτηρίας, δηλαδή από τον ίδιο μηχανισμό με τον οποίο προκαλείται το έμφραγμα. Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος άμεσης πρόκλησης αγγειακού εγκεφαλικού είναι πολύ μεγαλύτερος, όταν ελαττώνεται απότομα η αρτηριακή πίεση σε ένα υπερτασικό άτομο.
2ος Μύθος. Επικίνδυνη είναι ιη αύξηση της διαστολικής-μικρής κυρίως και όχι τόσο της συστολικής πίεσης.
Πραγματικότητα. Από πολλές μελέτες έχει αποδειχτεί ότι η αύξηση της συστολικής-μεγάλης πίεσης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για νόσο της καρδιάς και των αγγείων εξίσου σημαντικό, αν όχι σημαντικότερο με την αύξηση της διαστολικής-μικρής, πίεσης.
3ος Μύθος. Σε έναν α υπερτασικό που καπνίζει, η ρύθμιση της αρτηριακής του πίεσης αρκεί γιά να τον προφυλάξει από νοσήματα καρδιάς και αγγείων.
Πραγματικότητα. Αν και οι καπνιστές δεν έχουν υψηλότερες τιμές αρτηριακής πίεσης απ’όσο οι μη καπνιστές, το ίδιο το κάπνισμα αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Σε όσους συνεχίζουν να καπνίζουν, η προστασία που εξασφαλίζει η ρύθμιση της πίεσης με φάρμακα είναι μειωμένη.
4ος Μύθος. Η υπέρταση προκαλεί ρινορραγία που αποτελεί, άλλωστε μηχανισμό προστασίας από την υπέρταση ( ανοίγει η μύτη για να φύγει το περισσευούμενο αίμα). Σ’αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται επείγουσα αντιμετώπιση της υπέρτασης.
Πραγματικότητα. Σε σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων η ρινορραγία προέρχεται από κάποια φλέβα. Δεν έχει ,επομένως σχέση με την πίεση μέσα στις αρτηρίες, αλλά οφείλεται σε τοπικούς λόγους. Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης είναι το αποτέλεσμα της ανησυχίας που προκαλεί στον άρρωστο η ρινορραγία και όχι το αίτιο της τελευταίας. Η μόνη περίπτωση που δικαιολογεί επείγουσα αντιμετώπιση της αρτηριακής πίεσης είναι η πολύ σπάνια αιμορραγία από αρτηρία ( το αίμα τινάζεται σαν πίδακας κατά ώσεις).
5ος Μύθος. Σε ελαφρές περιπτώσεις υπέρτασης αρκεί η χορήγηση ορισμένων αντιυπερτασικών φαρμάκων (πχ διουρητικών) δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα.
Πραγματικότητα. Ένα άτομο είναι υπερτασικό ή δεν είναι. Αν είναι υπερτασικό, πρέπει να παίρνει ένα φάρμακο τόσο συχνά όσο χρειάζεται, για να εξασφαλίζει καθημερινή δράση σε 24ωρη βάση, άρα τουλάχιστον μια φορά την ημέρα. Αν δεν είναι υπερτασικό τότε δεν χρειάζεται να παίρνει καθόλου αντιυπερτασικά φάρμακα.
6ος Μύθος. Η φαρμακευτική θεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται αμέσως μετά τη διαπίστωση της υπέρτασης, γιά να προλαμβάνονται οι κίνδυνοι που συνεπάγεται η αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Πραγματικότητα. Η πρόκληση βλάβης από την υπέρταση είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Όχι σπάνια, άτομα με τιμές διαστολικής-μικρής πίεσης 90-95 mmHg ή τιμές συστολικής- μεγάλης 140-150 mmHg παρουσιάζουν υποχώρηση των τιμών της αρτηριακής τους πίεσης σε κανονικά επίπεδα χωρίς φαρμακευτική θεραπεία. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχει λόγος να σπεύδει κανείς να τους χορηγήσει φάρμακα, πριν βεβαιωθεί ότι η αύξηση είναι μόνιμη και όχι παροδική.
7ος Μύθος. Η απότομη αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε υψηλά επίπεδα (πχ 200/110 mmHg) είναι υπερτασική κρίση και πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως.
Πραγματικότητα. Αυτή καθεαυτή η τιμή της αρτηριακής πίεσης ή η ταχύτητα ανόδου της δεν αποτελούν κριτήρια για να χαρακτηριστεί μια κατάσταση επείγουσα. Τέτοιες αυξήσεις μπορούν να συμβούν και σε φυσιολογικά άτομα κάτω από συνθήκες στρες. Σημασία έχει η μακροχρόνια και όχι η περιστασιακή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Ο όρος « υπερτασική κρίση» πρέπει να αποφεύγεται γιατί δημιουργεί σύγχυση.
8ος Μύθος. Το σκόρδο κάνει καλό στη πίεση.
Πραγματικότητα. Το σκόρδο μπορεί να προκαλέσει μικρή ελάττωση της αρτηριακής πίεσης όταν χορηγείται σε μεγάλες ποσότητες (πχ 10-25 σκελίδες νωπού σκόρδου την ημέρα). Τα σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι εκχυλίσματα ή αποστάγματα νωπού σκόρδου, που δεν έχουν όμως σταθερή περιεκτικότητα σταθερή περιεκτικότητα στη δραστική ουσία του σκόρδου και επομένως είναι δύσκολο να εξασφαλίσουν σταθερή δόση. Επιπλέον, ακόμα και τα «χάπια» σκόρδου προκαλούν δυσοσμία του στόματος.
9ος Μύθος. Ο υπερτασικός είναι σε θέση να καταλαβαίνει πότε ανεβαίνει η πίεσή του με βάση τα συμπτώματα που του προκαλεί.
Πραγματικότητα. Με εξαίρεση τη πολύ σπάνια εγκεφαλοπάθεια, δεν έχει αποδειχτεί συσχέτιση του ύψους της πίεσης με την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως είναι ο πονοκέφαλος ή η ζάλη. Η λανθασμένη αντίληψη ότι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης γίνεται υποκειμενικά αισθητή, οδηγεί σε περιστασιακή λήψη φαρμάκων μόνο όταν υπάρχουν συμπτώματα, ενώ το σωστό είναι να εφαρμόζεται σταθερή θεραπεία όταν διαπιστώνονται αυξημένες τιμές πίεσης σε μετρήσεις ανεξάρτητες από τη παρουσία συμπτωμάτων.
10ος Μύθος. Στους ηλικιωμένους υπερτασικούς η πίεση δεν πρέπει να ελαττώνεται επειδή τα διάφορα όργανα, όπως ο εγκέφαλος και οι νεφροί έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με αυτή τη πίεση.
Πραγματικότητα. Η σταδιακή μείωση της αρτηριακής πίεσης όταν είναι αυξημένη, έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του κινδύνου νόσησης και θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα στους ηλικιωμένους, όπως ακριβώς και στους νέους. Η προστασία μάλιστα στους ηλικιωμένους είναι ακόμα μεγαλύτερη.
11ος Μύθος. Υπάρχει μια μορφή αύξησης της πίεσης, η καλούμενη «νευροπίεση», που είναι λιγότερο επικίνδυνη από τη πραγματική υπέρταση και που ούτως ή άλλως δεν μπορεί να την ελέγξει κανείς επειδή εξαρτάται από ανεξέλεγκτες εξωτερικές επιδράσεις, όπως συγκίνηση, φόβο, οργή, θυμό, κλπ.
Πραγματικότητα. Η συγκινησιακή επίδραση στην αρτηριακή πίεση ισχύει για όλα τα άτομα, υπερτασικά και μη, (σ’ένα φυσιολογικό άτομο που οδηγεί και πατάει φρένο για να μη σκοτώσει ένα πεζό, η πίεση μπορεί να φθάσει στα 220), αλλά ο κίνδυνος από την υπέρταση εξαρτάται αποκλειστικά από το ύψος της πίεσης σε συνθήκες ηρεμίας. Αθώα υπέρταση του τύπου της «νευροπίεσης», δεν υπάρχει.
12ος Μύθος. Τα πορτοκάλια αυξάνουν την πίεση.
Πραγματικότητα. Αντιθέτως υπάρχουν ενδείξεις για το ότι οι πλούσιες σε Κάλιο τροφές, όπως τα πορτοκάλια, προστατεύουν από την υπέρταση και εν πάσει περιπτώσει οι υπερτασικοί που παίρνουν διουρητικά πρέπει να παίρνουν τροφές πλούσιες
Δημοσίευση του κέντρου υπέρτασης της Γ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών-Νοσοκομείο Σωτηρία
